Bhakt Ghatam Das, a unique poet-saint from the Jaipur princely state, later came to be known as “Mahatma Ghatam Das.” His incredible story, recorded in the “Bhaktamal,” reveals how feelings of guilt led him to seek guidance from a wise saint. Struggling to walk long distances, Ghatam Das made a bold choice—he stole a black horse from the royal stables to meet the saint.
In an astonishing twist, the horse miraculously changed from black to white right before the eyes of the king’s soldiers. This act of faith not only astonished onlookers but also earned Ghatam Das the king’s respect and a dedicated ashram, now known as “Ghatam Ghat.” Join us in exploring how Ghatam Das went from a life of crime to becoming a devoted follower of Thakur Ji(Krishna), reminding us all of the power of redemption and faith.
भक्त घाटम दास मीणा जी की कथा – कैसे एक खानदानी चोर बना ठाकुर जी का भक्त
घाटम दास का जीवन: चोरी एक पारिवारिक पेशा
घाटम दास जी, मीणा जाति के एक मशहूर चोर थे, जयपुर के पास खेड़ी गांव में रहते थे। चोरी करना, लूटपाट करना और डाका डालना उनका पारिवारिक व्यवसाय था। पीढ़ियों से उनके पूर्वज यही करते आ रहे थे, और घाटम जी भी अपने पूर्वजों के रास्ते पर चलते हुए चोरी किया करते थे। उनके पिता ने मरते समय अपने पुत्रों को बुलाया और अंतिम सलाह दी। “बेटा, सुनो। मेरी एक बात मान लो और इसे हमेशा याद रखना। अगर तुम इसका पालन करोगे, तो तुम्हारा जीवन सुखी रहेगा।”
पुत्रों ने हाथ जोड़कर कहा, “पिताजी, बताइए, हम आपकी आखिरी बात जरूर मानेंगे।” पिता बोले, “देखो, भूलकर भी कभी कथा नहीं सुनना। जहाँ भी सत्संग हो रहा हो, साधु-महात्मा कीर्तन कर रहे हों, या कोई कथा चल रही हो, वहां मत जाना।” पुत्रों ने हैरानी से पूछा, “कथा सुनने से क्या होगा, पिताजी?” पिता ने गंभीरता से कहा, “कथा सुनोगे तो चोरी नहीं कर पाओगे। हमारे परिवार का पेशा चोरी ही है, अगर तुम कथा सुनने लगे तो चोरी बंद हो जाएगी। और जब चोरी नहीं करोगे, तो घर में रोटी कैसे आएगी? इसलिए कथा से दूर रहना।”
उन्होंने पिताजी से यह भी पूछा था, “अगर कभी ऐसी स्थिति आ जाए कि पुलिस हमारे पीछे हो और भागने का कोई रास्ता न हो, तब क्या करें?” इस पर पिताजी ने कहा था, “उस स्थिति में कान में उंगली डाल लेना, ताकि एक भी शब्द कान में न पड़े।” पिता की यह सीख उनके बच्चों के दिल में बैठ गई। वे अपने पिता की बात मानते थे और सत्संग या कथा के आसपास भी नहीं फटकते थे। घाटम जी भी यही करते थे।
जब चोरी के रास्ते पर चुभा कांटा और सुनाई दी कथा
समय बीतता गया, और घाटम दास जी अपने डाकुओं के गिरोह के साथ चोरी और डाके डालते रहे। एक दिन, जब घाटम जी एक बड़ी चोरी के बाद भाग रहे थे, तो उनके पीछे पुलिस लगी हुई थी। वह भागते-भागते एक गांव के पास पहुंचे, जहां एक पेड़ के नीचे एक संत व्यास जी कथा सुना रहे थे और सैकड़ों लोग ध्यान से कथा सुन रहे थे। घाटम जी ने सोचा, “अगर मैं यहां रुकता हूं, तो पुलिस मुझे पकड़ लेगी, और कोई दूसरा रास्ता भी नहीं है। भागने का यही एकमात्र रास्ता है।” लेकिन तभी उन्हें अपने पिताजी की बात याद आ गई – “कभी कथा मत सुनना।”
उन्होंने तुरंत अपने कानों में उंगली डाल ली और मन में कहा, “कथा नहीं सुनूंगा, कथा नहीं सुनूंगा।” यह कहते हुए वह भागने लगे। लेकिन जल्दबाजी में उनके पैर में एक कांटा चुभ गया, और वह दर्द से कराह उठे। कांटा इतना गहरा चुभा था कि बिना निकाले चलना मुश्किल हो गया। मजबूर होकर उन्होंने अपने कानों से उंगली निकाली और कांटा निकालने लगे। इसी बीच कथा का एक वाक्य उनके कानों में पड़ा। व्यास जी उस वक्त बता रहे थे, “देवताओं की छाया नहीं होती, और उन्हें पसीना भी नहीं आता।” घाटम जी ने यह सुन लिया, लेकिन वह तुरंत वहां से भाग निकले। घर लौटने पर उन्हें महसूस हुआ कि वह कथा के कुछ शब्द सुन चुके हैं। इस बात से वह थोड़े चिंतित हुए, लेकिन उन्होंने ज्यादा ध्यान नहीं दिया।
कैसे एक कथा ने घाटम दास की बचाई जान
कुछ समय बाद, राजा ने इन डाकुओं को पकड़ने के लिए एक योजना बनाई। राजा के मंत्री ने सुझाव दिया कि क्योंकि ये डाकू काली माता के भक्त हैं, तो एक नकली काली का रूप बनाकर उन्हें धोखा दिया जाए। योजना के अनुसार, एक व्यक्ति को काली का रूप दिया गया और जंगल के मंदिर में भेजा गया, जहां डाकू अक्सर पूजा करने आते थे।
जब घाटम जी और उनके साथी वहां पहुंचे, तो उन्होंने देखा कि काली मां साक्षात प्रकट हो गई हैं। सभी डाकू प्रसन्न होकर उनकी पूजा करने लगे। लेकिन घाटम जी ने गौर से देखा और सोचा, “इनकी तो छाया पड़ रही है और इन्हें पसीना भी आ रहा है। हमने कथा में सुना था कि देवताओं की छाया नहीं होती और उन्हें पसीना नहीं आता। यह असली काली मां नहीं हो सकतीं।” घाटम जी को शक हो गया कि यह एक चाल है। वह धीरे से वहां से निकल गए।
थोड़ी देर बाद, राजा की सेना ने हमला किया और सभी डाकुओं को पकड़ लिया। उन्हें मृत्यु दंड की सजा सुनाई गई, लेकिन घाटम जी बच गए। घर लौटकर घाटम जी ने सोचा, “अगर मैंने कथा के वे कुछ शब्द नहीं सुने होते, तो आज मैं भी पकड़ा जाता और मुझे भी फांसी हो जाती। मेरे प्राण तो कथा ने बचाए।अब मैं समझ गया हूं कि पिताजी की बात गलत थी। कथा सुनना जीवन का सबसे बड़ा कल्याण है।
घाटम जी को संत से मिले चार नियम
एक दिन की बात है, जब घाटम जी जयपुर से आमेर की ओर जा रहे थे। आमेर और जयपुर के बीच स्थित कनक घाटी में रात का घना अंधेरा फैला हुआ था। घाटम जी चोरी करने की योजना बना रहे थे, लेकिन उस रात उन्हें कोई अमीर व्यक्ति नहीं मिला। दो दिन से कुछ चुराया भी नहीं था, इसलिए मन ही मन बेचैन हो रहे थे। इसी दौरान उन्होंने एक संत को देखा जो जटाएं बांधे, हाथ में झोला लिए हुए जा रहे थे। घाटम जी ने सोचा, “संत है, इसके पास क्या होगा चुराने के लिए?” फिर उन्होंने विचार किया, “चोरी तो नहीं करता, बस जाकर प्रणाम कर लेता हूं।” घाटम जी संत के रास्ते में आ गए और अर्धरात्रि के समय घने अंधेरे में उन्हें प्रणाम किया।
संत रुक गए और बोले, “खुश रहो वत्स। तुम्हारा नाम क्या है?” घाटम जी ने सत्य बोला, “मेरा नाम घाटम है, और मैं चोरी करता हूं।” संत ने हंसते हुए पूछा, “चोरी क्यों करते हो? यह तो अच्छा काम नहीं है।” घाटम जी ने उत्तर दिया, “महाराज, मैं जानता हूं कि यह अच्छा काम नहीं है, लेकिन यह मेरे पूर्वजों का पेशा है। मेरे परिवार में सभी यही काम करते हैं।” संत ने थोड़ी देर सोचा और फिर बोले, “देखो, चोरी करना गलत है, लेकिन अगर तुम चोरी नहीं छोड़ सकते, तो मैं तुम्हें चार बातें सिखाता हूं। इनका पालन करना तुम्हारे जीवन में बदलाव लाएगा।” घाटम जी तैयार हो गए।
संत ने कहा, “पहली बात, हमेशा सत्य बोलना। दूसरी बात, संत जनों का सम्मान करना। तीसरी बात, जो भी लाओ, चाहे चोरी से या मेहनत से, पहले ठाकुर जी को अर्पित करना और फिर खुद खाना। चौथी बात, जब भी कोई मंदिर, मठ या संत दिखें, चाहे कितनी भी जल्दी में हो, रुककर प्रणाम करना।” घाटम जी ने संत जी को प्रणाम किया और जीवन भर उन चार बातों को पालन करने का वचन दिया।
एक चोर का संतों के प्रति प्रेम और समर्पण
घाटम जी चोरी-डकैती करके धन लाते, और सबसे पहले उस धन का उपयोग साधु-संतों की सेवा में करते थे। जो धन बचता, उससे अपने परिवार की देखभाल करते। कुछ समय बाद, घाटम जी ने देखा कि संतों की एक टोली उनके गांव से गुजर रही है। उन्होंने दौड़कर संतों को अपने घर बुलाया। लेकिन जब घर पहुंचे, तो पत्नी ने कहा, “हमारे पास तो खुद के लिए भी भोजन नहीं है, संतों को क्या खिलाएंगे?” घाटम जी ने सोचा, “गुरु की आज्ञा है, संतों की सेवा करनी है।”
घाटम जी बाज़ार पहुँचे और दुकानदारों से उधार माँगने लगे, पर किसी ने भी मदद नहीं की। तभी उनकी नज़र पास के खेतों पर पड़ी, जहाँ गेहूँ की कटाई हो रही थी और किसान सो रहे थे। उन्होंने मौके का फायदा उठाया और एक बड़ी चादर लेकर खेत से गेहूँ भर लाए। संतों के भोजन की व्यवस्था कर दी, लेकिन उनके भारी कदमों के कारण खेत में पैरों के निशान छूट गए।
जब घाटम जी संतों को भोजन परोस रहे थे, उनके मन में चिंता थी कि अगली सुबह किसान उन पैरों के निशानों से पहचान लेंगे कि गेहूँ किसने चुराया है। लेकिन जैसे-जैसे संत प्रसाद ग्रहण कर रहे थे, अचानक मौसम बदल गया। तेज़ आंधी चली और बारिश शुरू हो गई, जिससे उनके पैरों के सभी निशान मिट गए। यह चमत्कार देखकर घाटम जी को विश्वास हो गया कि ठाकुर जी उनकी रक्षा कर रहे हैं।
काले घोड़े की चोरी: घाटम जी की आखिरी चोरी
समय बीतता गया। एक बार गुरु पूर्णिमा के अवसर पर घाटम जी ने सोचा, “गुरु की सेवा के लिए मुझे कुछ बड़ा करना चाहिए। एक आखिरी बार बड़ी चोरी करके जो धन मिलेगा, उसे गुरु दक्षिणा के रूप में अर्पित करूंगा।” उन्होंने आमेर के राजा के घोड़े की चोरी की योजना बनाई। राजा के पास एक दुर्लभ काला घोड़ा था, जिसकी कीमत बहुत अधिक थी। घाटम जी राजमहल पहुंचे। उन्होंने एक सैनिक की वेशभूषा धारण की और राजा के अस्तबल में घुस गए, जहाँ बेशकीमती घोड़े बंधे थे।
रात के समय, पहरेदार ने आवाज लगाई, “कौन है?” गुरु की आज्ञा के अनुसार सदा सत्य बोलने की बात याद करते हुए घाटम जी ने जवाब दिया, “मैं चोर हूँ।” पहरेदार को यह सुनकर अचंभा हुआ, क्योंकि उसे लगा कि कोई चोर खुद को चोर क्यों बताएगा। उसने सोचा कि यह शायद राजा का कोई ख़ास आदमी होगा जो मज़ाक में यह कह रहा है। इसीलिए उसने उन्हें आगे जाने दिया, बिना कोई शंका किए।घाटम जी ने काला घोड़ा चुराया और लेकर निकल पड़े। उनके सैनिक के भेष में होने के कारण, बाकी पहरेदारों ने भी उन्हें नहीं रोका। घाटम जी ने सोचा कि इस घोड़े को बेचकर गुरुदेव की सेवा के लिए कुछ धन जुटा लेंगे।
ठाकुर जी का चमत्कार: घोड़े का रंग परिवर्तन
रास्ते में सुबह का समय हो गया, और ठाकुर जी की मंगला आरती हो रही थी। उन्हें गुरुदेव की आज्ञा याद आई कि जब भी कोई मठ, मंदिर या आश्रम दिखे, तो तुरंत रुककर प्रणाम करना चाहिए। घाटम जी ने घोड़े को रोका, उसे पेड़ से बांध दिया और मंदिर में जाकर आरती और परिक्रमा करने लगे।
इस बीच, पहरेदारों को यह ख्याल आया कि यदि यह वास्तव में राजा का आदमी होता, तो सबको उसकी जानकारी होती। उन्हें महसूस हुआ कि घाटम जी सचमुच चोर ही थे। राजा के सैनिकों ने उनका पीछा किया और वहाँ पहुँच गए, जहाँ घाटम जी ने घोड़ा बांधा हुआ था। लेकिन जब सिपाही वहाँ पहुँचे, तो उन्होंने देखा कि घोड़ा वहीं था, पर उसका रंग पूरी तरह बदल चुका था।
तभी घाटम जी आरती के दर्शन करके बाहर आए। सिपाहियों ने उनसे पूछा, “क्या यह वही घोड़ा है जो तुमने रात में चुराया था?” गुरु की आज्ञा के अनुसार सत्य बोलने के लिए घाटम जी ने कहा, “हाँ, मैं वही चोर हूँ।” सिपाहियों ने फिर पूछा, “लेकिन घोड़ा तो काला था, ये सफेद कैसे हो गया?” घाटम जी मुस्कुराते हुए बोले, “मुझे नहीं पता। जब मैंने इसे बांधा था, तब यह काला था। लेकिन मुझे लगता है कि मैंने इसे ठाकुर जी को समर्पित किया, और शायद उन्हें काला रंग पसंद नहीं आया, इसलिए उन्होंने इसे श्वेत कर दिया।”
गुरु कृपा: कैसे घाटम जी बने चोर से सच्चे भक्त
सिपाही यह सुनकर अचंभित हो गए और घाटम जी को घोड़े सहित राजा के पास ले गए। राजा ने घोड़े को देखकर कहा, “यह तो मेरा ही घोड़ा है, पर इसका रंग श्वेत कैसे हो गया?” घाटम जी ने फिर सच-सच सबकुछ बता दिया। राजा को यकीन नहीं हुआ, लेकिन जब उन्होंने घोड़े के गाल के पास मस्सा देखा, जो पहले भी था, तो वे आश्चर्यचकित रह गए। राजा ने कहा, “तुम चोर हो, लेकिन सच बोलते हो और संत की आज्ञा का पालन करते हो, यही कारण है कि घोड़े का रंग बदल गया।” राजा ने आगे कहा, “जो प्रभु अपने भक्त के लिए यह कर सकते हैं, उनकी कृपा हम पर भी अवश्य होगी। इसलिए तुम्हारा सम्मान करना हमारा कर्तव्य है।” इसके बाद राजा ने घाटम जी को बहुत सारी संपत्ति भेंट की।
घाटम जी, संपत्ति लेकर सीधे अपने गुरु के पास पहुंचे। उनके मन में श्रद्धा और बढ़ गई थी—वे सोच रहे थे कि एक चोर होने के बावजूद, जहाँ उन्हें सजा मिलनी चाहिए थी, वहां उन्हें सम्मान और प्रतिष्ठा मिली। गुरु चरणों में पहुंचकर उन्होंने सब कुछ अर्पित किया और उत्सव में सम्मिलित हुए। उन्होंने अपने गुरु से कहा, “गुरुजी, जब आपने पहली बार मुझे चोरी से मना किया था, तब मैं समझ नहीं पाया था। लेकिन आज से मैं प्रतिज्ञा करता हूँ कि अब कभी भी चोरी नहीं करूंगा। आपकी कृपा से मुझे यह एहसास हुआ है कि मैं गलत रास्ते पर था।” इस संकल्प के साथ घाटम जी ने चोरी का रास्ता हमेशा के लिए छोड़ दिया।
घाटम जी का ठाकुर जी से साक्षात्कार
समय बीतता गया, और घाटम जी अब सत्संग और साधु सेवा में ही अपने दिन बिताने लगे। लेकिन उनके मन में एक जिज्ञासा थी—वे ठाकुर जी के दर्शन करना चाहते थे। कई दिन तक उन्होंने ठाकुर जी के दर्शन नहीं किए, तो धीरे-धीरे उनके मन में नाराजगी होने लगी। उन्होंने ठाकुर जी से नाराज होकर कहा, “पहले मैं बिना नहाए खाता था, अब आपके लिए नहाकर खाता हूँ और आपको अर्पित करके खाता हूँ। पहले कभी कंठी माला या तिलक नहीं लगाता था, लेकिन अब यह सब भी आपके लिए करता हूँ। प्रभु, मैं आपके लिए इतना सब कुछ कर रहा हूँ, और आप मेरे लिए क्या कर रहे हैं? क्या आप मुझे दर्शन देंगे?”
यह सुनते ही ठाकुर जी तत्काल प्रकट हो गए। घाटम जी ने जब ठाकुर जी के दर्शन किए, तो उनका मन शांत हो गया और उन्होंने महसूस किया कि सच्ची भक्ति और गुरु की आज्ञा का पालन ही सबसे बड़ा धन है।
Life of Ghatam Das: Theft a family profession
Ghatam Das ji, a famous thief of Meena caste, lived in Khedi village near Jaipur. Stealing, looting and robbing was his family profession. His ancestors had been doing this for generations, and Ghatam ji also used to steal following the path of his ancestors. His father called his sons while dying and gave his last advice. “Son, listen. Listen to one thing of mine and always remember it. If you follow it, your life will be happy.”
The sons folded their hands and said, “Father, tell me, we will definitely listen to your last advice.” The father said, “Look, never listen to a story even by mistake. Wherever there is a satsang, sadhus-mahatmas are doing kirtan, or any story is going on, do not go there.” The sons asked in surprise, “What will happen by listening to the story, father?” Father said seriously, “If you listen to the story, you will not be able to steal. The profession of our family is theft, if you start listening to the story, then stealing will stop. And if you do not steal, then how will we get food in the house? Therefore, stay away from the story.”
He had also asked father, “If ever such a situation arises that the police is after us and there is no way to escape, then what should we do?” To this father had said, “In that situation, put your finger in your ear, so that not a single word reaches your ear.” This advice of the father got embedded in the hearts of his children. They used to listen to their father and did not even go near the satsang or story. Ghatam ji also used to do the same.
When a thorn pricked on the way of theft and a story was heard
Time passed, and Ghatam Das ji kept committing thefts and robberies with his gang of robbers. One day, when Ghatam ji was running away after a big theft, the police was after him. He reached near a village while running, where a saint Vyas ji was telling a story under a tree and hundreds of people were listening to the story attentively. Ghatam ji thought, “If I stay here, the police will catch me, and there is no other way. This is the only way to escape.” But then he remembered his father’s words – “Never listen to a story.”
He immediately put his fingers in his ears and said in his mind, “I will not listen to the story, I will not listen to the story.” Saying this, he started running. But in haste, a thorn pricked his foot, and he groaned in pain. The thorn was so deep that it became difficult to walk without removing it. Helplessly, he took out his finger from his ears and started removing the thorn. Meanwhile, a sentence from the story came to his ears. Vyasa was telling, “Gods do not have shadows, and they do not sweat.” Ghatam heard this, but he immediately ran away from there. On returning home, he realized that he had heard some words of the story. He became a little worried about this, but he did not pay much attention.
How a story saved Ghatam Das’ life
After some time, the king made a plan to catch these bandits. The king’s minister suggested that since these bandits were devotees of Kali Mata, a fake Kali should be created to deceive them. According to the plan, a person was given the form of Kali and sent to the temple in the forest, where the bandits often came to worship.
When Ghatam ji and his companions reached there, they saw that Kali Maa had appeared in person. All the bandits were happy and started worshiping her. But Ghatam ji looked closely and thought, “She is casting a shadow and is also sweating. We had heard in the story that gods do not have shadows and they do not sweat. This cannot be the real Kali Maa.” Ghatam ji suspected that this was a trick. He quietly left from there.
After a while, the king’s army attacked and caught all the bandits. They were sentenced to death, but Ghatam ji was saved. Returning home, Ghatam ji thought, “If I had not listened to those few words of the story, I would have been caught and hanged today. The story saved my life. Now I understand that my father was wrong. Listening to the story is the greatest welfare of life.
Ghatam ji got four rules from the saint
Once upon a time, Ghatam ji was going from Jaipur to Amer. The Kanak valley situated between Amer and Jaipur was covered in the darkness of the night. Ghatam ji was planning to steal, but he did not find any rich person that night. He had not stolen anything for two days, so he was feeling restless. During this time, he saw a saint who was going with matted hair and a bag in his hand. Ghatam ji thought, “He is a saint, what would he have to steal?” Then he thought, “I do not steal, I just go and bow down to him.” Ghatam ji came in the way of the saint and bowed down to him in the dense darkness of midnight.
The saint stopped and said, “Be happy son. What is your name?” Ghatam ji told the truth, “My name is Ghatam, and I steal.” The saint asked laughingly, “Why do you steal? This is not a good work.” Ghatam Ji replied, “Maharaj, I know this is not a good job, but this is the profession of my ancestors. Everyone in my family does this work.” The saint thought for a while and then said, “Look, stealing is wrong, but if you cannot give up stealing, then I teach you four things. Following these will bring a change in your life.” Ghatam Ji agreed.
The saint said, “First thing, always speak the truth. Second thing, respect the saints. Third thing, whatever you bring, whether by stealing or hard work, first offer it to Thakur Ji and then eat it yourself. Fourth thing, whenever you see a temple, monastery or saint, no matter how much hurry you are in, stop and bow down.” Ghatam Ji bowed down to the saint and promised to follow those four things throughout his life.
A thief’s love and devotion towards saints
Ghatam ji used to steal and rob money, and first of all he used that money to serve sages and saints. Whatever money was left, he used to take care of his family. After some time, Ghatam ji saw that a group of saints was passing through his village. He rushed to call the saints to his house. But when he reached home, his wife said, “We don’t even have food for ourselves, what will we feed the saints?” Ghatam ji thought, “It is the order of the Guru, we have to serve the saints.”
Ghatam ji reached the market and started asking for money on credit from the shopkeepers, but no one helped him. Then his eyes fell on the nearby fields, where wheat was being harvested and the farmers were sleeping. He took advantage of the opportunity and brought wheat from the field with a big sheet. He arranged for food for the saints, but due to his heavy footsteps, footprints were left in the field.
While Ghatam Ji was serving food to the saints, he was worried that the next morning the farmers would identify who had stolen the wheat from those footprints. But as the saints were taking the prasad, the weather suddenly changed. A strong storm blew and it started raining, which erased all the footprints. Seeing this miracle, Ghatam Ji became convinced that Thakur Ji was protecting them.
Theft of the black horse: Ghatam ji’s last theft
Time passed by. Once on the occasion of Guru Purnima, Ghatam Ji thought, “I should do something big to serve the Guru. I will offer the money I get by stealing a big horse for the last time as Guru Dakshina.” He planned to steal the horse of the King of Amer. The king had a rare black horse, which was very expensive. Ghatam Ji reached the palace. He wore the attire of a soldier and entered the king’s stable, where the prized horses were tied.
At night, the guard called out, “Who is it?” Remembering the Guru’s command to always speak the truth, Ghatam Ji replied, “I am a thief.” The guard was surprised to hear this, as he thought why would a thief call himself a thief. He thought that this might be someone special to the king who is saying this in jest. That is why he let them go ahead, without any doubt. Ghatam Ji stole the black horse and set out with it. Since he was in the disguise of a soldier, the other guards also did not stop him. Ghatam ji thought that by selling this horse, he would raise some money for the service of Gurudev.
Miracle of Thakur Ji: Change in Colour of Horse
On the way, it was morning, and Mangala Aarti of Thakur Ji was being performed. He remembered the command of Gurudev that whenever a monastery, temple or ashram is seen, one should immediately stop and bow down. Ghatam Ji stopped the horse, tied it to a tree and went to the temple and started performing Aarti and Parikrama.
Meanwhile, the guards got the idea that if this was really the king’s man, everyone would have known about him. They realized that Ghatam Ji was really a thief. The king’s soldiers followed him and reached the place where Ghatam Ji had tied the horse. But when the soldiers reached there, they saw that the horse was there, but its colour had completely changed.
Just then Ghatam Ji came out after performing the Aarti. The soldiers asked him, “Is this the same horse that you stole last night?” As per the Guru’s command to speak the truth, Ghatam Ji said, “Yes, I am the same thief.” The soldiers again asked, “But the horse was black, how did it become white?” Ghatam ji smiled and said, “I don’t know. When I tied it, it was black. But I think I dedicated it to Thakurji, and perhaps he did not like the black color, so he made it white.”
Guru Kripa: How Ghatam Ji became a true devotee from a thief
The soldiers were surprised to hear this and took Ghatam Ji along with the horse to the king. The king saw the horse and said, “This is my horse, but how did its colour become white?” Ghatam Ji then told the truth. The king did not believe it, but when he saw the mole near the horse’s cheek, which was there earlier also, he was surprised. The king said, “You are a thief, but you speak the truth and follow the saint’s orders, that is why the horse’s colour changed.” The king further said, “The Lord who can do this for his devotee, his grace will definitely be on us too. Therefore it is our duty to respect you.” After this the king gifted a lot of wealth to Ghatam Ji.
Ghatam Ji, carrying the wealth, went straight to his Guru. His devotion had increased further in his mind-he was thinking that despite being a thief, where he should have been punished, he got respect and honour. Reaching the Guru’s feet, he offered everything and joined the celebration. He said to his Guru, “Guruji, when you first forbade me from stealing, I did not understand. But from today I pledge that I will never steal again. By your grace I have realized that I was on the wrong path.” With this resolution, Ghatam ji left the path of stealing forever.
Ghatam Ji’s meeting with Thakur Ji
Time passed, and Ghatam Ji now started spending his days in satsang and sadhu seva. But he had a curiosity in his mind—he wanted to have darshan of Thakur Ji. He did not have darshan of Thakur Ji for many days, so gradually he started getting angry. He got angry with Thakur Ji and said, “Earlier I used to eat without bathing, now I eat after bathing for you and eat after offering it to you. Earlier I never used to wear Kanthi Mala or apply Tilak, but now I do all this also for you. Prabhu, I am doing so much for you, and what are you doing for me? Will you give me darshan?”
On hearing this, Thakur Ji immediately appeared. When Ghatam Ji had darshan of Thakur Ji, his mind became calm and he realized that true devotion and following the orders of the Guru is the greatest wealth.
ઘાટમ દાસજીનું જીવન: ચોરી એક પારિવારિક વ્યવસાય
ઘાટમ દાસજી, મીના જાતિના એક પ્રસિદ્ધ ચોર હતા, જે જયપુરના પાસે સ્થિત ખેરી ગામમાં રહેતા હતા. ચોરી કરવી, લૂંટફાટ કરવી અને ડાકો મારવો તેમનો પારિવારિક વ્યવસાય હતો. પેઢીઓથી તેમના પૂર્વજો આ જ કામ કરતા આવ્યા હતા, અને ઘાટમજી પણ તેમના પૂર્વજોના માર્ગ પર ચાલતાં ચોરી કરતા હતા. તેમના પિતાએ મૃત્યુ પામતા પહેલા તેમના પુત્રોને બોલાવ્યા અને અંતિમ સલાહ આપી: “બેટા, સાંભળો. મારી એક વાત માની લો અને તેને હંમેશા યાદ રાખજો, જો તમે તેનું પાલન કરશો, તો તમારું જીવન સુખમય રહેશે.”
પુત્રોએ હાથ જોડીને કહ્યું, “પિતાજી, કહો, અમે તમારું અંતિમ કથન જરૂર માનશું.” પિતાએ કહ્યું, “જુઓ, ભૂલથી પણ ક્યારેય કથા ન સાંભળવી. જ્યાં પણ સત્સંગ ચાલી રહ્યો હોય, સાધુ-મહાત્મા કીર્તન કરી રહ્યા હોય, અથવા કથાનું આયોજન થયું હોય, ત્યાં ન જવું.” પુત્રોએ આશ્ચર્ય સાથે પૂછ્યું, “પિતાજી, કથા સાંભળવાથી શું થશે?” પિતાએ ગંભીરતાથી કહ્યું, “કથા સાંભળશો તો ચોરી નહીં કરી શકો. આપણા પરિવારનો વ્યવસાય ચોરી જ છે, જો તમે કથા સાંભળવા લાગશો, તો ચોરી બંધ થઈ જશે. અને જો તમે ચોરી નહીં કરશો, તો ઘરમાં ખાવાનું કેવી રીતે આવશે? એટલે કથા થી દૂર રહેજો.”
તેમણે પિતાજીને આ પણ પૂછ્યું હતું, “જો ક્યારેય એવી પરિસ્થિતિ આવે કે પોલીસ અમારી પાછળ હોય અને ભાગવાનો કોઈ રસ્તો ન હોય, ત્યારે શું કરવું?” આ પર પિતાએ કહ્યું હતું, “આવા સમયે કાનમાં આંગળી નાખી લેજો, જેથી એક પણ શબ્દ કાનમાં ન પડે.” પિતાની આ શીખ તેમના બાળકોના દિલમાં બેસી ગઈ હતી. તેઓ તેમના પિતાની વાત માનતા હતા અને સત્સંગ કે કથાના આજુબાજુ પણ નહોતા ભટકતા. ઘાટમજી પણ એ જ કરતા હતા.
ચોરીના રસ્તા પર લાગ્યો કાંટો અને સંભળાઈ કથા
સમય વીતતો ગયો, અને ઘાટમ દાસજીએ તેમની ડાકુઓની ટોળકી સાથે ચોરી અને લૂંટ કરવાનું ચાલુ રાખ્યું. એક દિવસ, જ્યારે ઘાટમજી મોટી ચોરી કરીને ભાગી રહ્યા હતા, ત્યારે પોલીસ તેની પાછળ પડી હતી. તેઓ ભાગતા-ભાગતા એક ગામ પાસે પહોંચ્યા, જ્યાં એક વૃક્ષ નીચે સંત વ્યાસજી કથા સંભળાવી રહ્યા હતા અને સેકડો લોકો ધ્યાનથી કથા સાંભળી રહ્યા હતા. ઘાટમજીએ વિચાર્યું, “જો હું અહીં રહીશ, તો પોલીસ મને પકડી લેશે, અને ભાગવાનો બીજો કોઈ રસ્તો પણ નથી. ભાગવાનો આ જ એકમાત્ર રસ્તો છે” પણ પછી તેને તેના પિતાના શબ્દો યાદ આવ્યા – “ક્યારેય કથા ન સાંભળવી.”
તેમણે તરત જ પોતાના કાનમાં આંગળી નાખી દીધી અને મનમાં કહ્યું, “કથા નહીં સાંભળું, કથા નહીં સાંભળું।” આમ કહેતા તેઓ ભાગવા લાગ્યા. પણ ભારે ઉતાવળમાં તેમના પગમાં કાંટો વાગી ગયો, અને તેઓ દુખાવાથી બૂમ પાડવા લાગ્યા. કાંટો એટલો ઊંડો લાગ્યો હતો કે વિના કાઢ્યા ચાલવું અશક્ય હતું. મજબૂરીમાં તેમણે પોતાના કાનમાંથી આંગળી કાઢી અને કાંટો કાઢવા લાગ્યા. આ દરમ્યાન કથાનો એક વાક્ય તેમના કાનમાં પડ્યો. વ્યાસજી તે સમયે કહેતા હતા, “દેવતાઓની છાયા નથી પડતી, અને તેમને પસીનુ પણ નથી આવતું.” ઘાટમજીએ આ સાંભળી લીધું, પરંતુ તેઓ તરત જ ત્યાંથી ભાગી ગયા. ઘેર પહોંચ્યા પછી તેમણે અનુભવ્યું કે તેઓ કથાના કેટલાક શબ્દો સાંભળી ચૂક્યા છે. આ વાતથી તેઓ થોડા ચિંતિત થયા, પરંતુ તેમણે વધારે ધ્યાન ન આપ્યું.
કેવી રીતે એક કથાએ ઘાટમ દાસજીનું બચાવ્યું જીવન
થોડીક વાર પછી, રાજાએ આ ડાકુઓને પકડવા માટે એક યોજના બનાવી. રાજાના મંત્રીએ સલાહ આપી કે, કારણ કે આ ડાકુઓ કાળી માતાના ભક્ત છે, તો એક નકલી કાળીનો રૂપ ધારીને તેમને છેતરવું જોઈએ. યોજનાનુસાર, એક વ્યકિતને કાળીનો રૂપ આપી, તેને જંગલના મંદિરમાં મોકલવામાં આવ્યો, જ્યાં ડાકુઓ વારંવાર પૂજા કરવા આવતા હતા.
જ્યારે ઘાટમજી અને તેમના સાથીઓ ત્યાં પહોંચ્યા, ત્યારે તેઓએ જોયું કે કાળી માતા સાક્ષાત પ્રગટ થઈ છે. બધા ડાકુઓ ખુશીથી તેમની પૂજા કરવા લાગ્યા. પણ ઘાટમજીએ ધ્યાનથી જોયું અને વિચાર્યું, “આ તો તેમની છાયા પડી રહી છે અને તેમને પસીનુ પણ આવી રહ્યો છે. અમે કથામાં સાંભળ્યું હતું કે દેવતાઓની છાયા નથી પડતી અને તેમને પસીનુ પણ નથી આવતો. આ સાચી કાળી માતા નહીં હોઈ શકે.” ઘાટમજીને શંકા થઈ કે આ તો કોઈ ચતુરાઈ છે. તેઓ ચુપચાપ ત્યાંથી નીકળી ગયા.
થોડી વાર પછી, રાજાની સેના એ ડાકુઓ પર હુમલો કર્યો અને તમામ ડાકુઓને પકડી લીધા. તેમને મૃત્યુદંડની સજા થઈ, પણ ઘાટમજી બચી ગયા. ઘેર પરત આવીને ઘાટમજીએ વિચાર્યું, “જો મેં કથાના એ થોડા શબ્દો નહીં સાંભળ્યા હોત, તો આજે હું પણ પકડાઈ ગયો હોત અને મને પણ ફાંસી થઈ હોત. મારા પ્રાણ તો કથાએ બચાવ્યા. હવે મને સમજાયું છે કે પિતાજીની વાત ખોટી હતી. કથા સાંભળવી જીવનનું સૌથી મોટું કલ્યાણ છે.”
ઘાટમજીને સંત પાસેથી મળ્યા ચાર નિયમ
એક દિવસની વાત છે, જ્યારે ઘાટમજી જયપુરથી આમેર તરફ જઈ રહ્યા હતા. આમેર અને જયપુર વચ્ચે આવેલી કનક ઘાટીમાં રાત્રિનો ઘોર અંધકાર છવાયેલો હતો. ઘાટમજી ચોરી કરવાની યોજના બનાવી રહ્યા હતા, પરંતુ એ રાત્રે તેમને કોઈ ધનિક વ્યકિત ન મળ્યું. બે દિવસથી કંઈ ચોર્યું પણ નહોતું, એટલે મનમાં બેચેની થઈ રહી હતી. આ દરમિયાન તેમને એક સંત દેખાયા, જેઓ જટાઓ બાંધેલી, હાથે થેલી લઈને ચાલી રહ્યા હતા. ઘાટમજીએ વિચાર્યું, “સંત છે, આના પાસે શું હશે ચોરવા માટે?” પછી તેમણે વિચાર્યું, “ચોરી તો નહીં કરું, બસ જઈને પ્રણામ કરી લઉં.”
ઘાટમજી સંતના રસ્તામાં આવી ગયા અને અર્ધરાત્રિના સમયે ઘોર અંધકારમાં તેમને પ્રણામ કર્યો. સંત રોકાઈ ગયા અને બોલ્યા, “ખુશ રહો વત્સ. તમારું નામ શું છે?” ઘાટમજીએ સત્ય બોલ્યું, “મારું નામ ઘાટમ છે, અને હું ચોરી કરું છું.” સંત હસીને પૂછે છે, “ચોરી શા માટે કરે છે? આ તો સારો કામ નથી.” ઘાટમજીએ જવાબ આપ્યો, “મહારાજ, મને ખબર છે કે આ સારું કામ નથી, પરંતુ આ મારા પૂર્વજોના વ્યવસાય છે. મારા પરિવારના બધા આ જ કામ કરે છે.” સંત થોડો સમય વિચાર કરતા રહ્યા અને પછી બોલ્યા, “જુઓ, ચોરી કરવી ખોટું છે, પણ જો તમે ચોરી છોડી શકતા નથી, તો હું તમને ચાર બાબતો શીખવીશ. આનું પાલન કરશો તો તમારું જીવન બદલાઈ જશે.” ઘાટમજી તૈયાર થઈ ગયા.
સંતે કહ્યું, “પ્રથમ વાત, હંમેશા સત્ય બોલવું. બીજી વાત, સંતોનો આદર કરો. ત્રીજી વાત, જે કંઈ લાવો, એ ચોરીથી હોય કે મહેનતથી, પહેલા ઠાકુરજીને અર્પણ કરવું અને પછી ખાવું. ચોથી વાત, જ્યારે પણ કોઈ મંદિર, મઠ અથવા સંત દેખાય, ભલે ને તાત્કાલિક કોઈ કામમાં હોઈ, ત્યાં ઊભા રહીને પ્રણામ કરવું.” ઘાટમજીએ સંતજીને પ્રણામ કર્યો અને જીવનભર આ ચાર વાતોનું પાલન કરવાનું વચન આપ્યું.
એક ચોરનો સંતો પ્રત્યે પ્રેમ અને સમર્પણ
ઘાટમજી ચોરી-લૂંટ કરીને ધન લાવતા, અને સૌથી પહેલા તે ધનનો ઉપયોગ સાધુ-સંતોની સેવા માટે કરતા. જે ધન બચતું, તેનાથી પોતાના પરિવારની દેખભાળ કરતા. થોડા સમય બાદ, ઘાટમજીએ જોયું કે સંતોની એક ટોળી તેમના ગામમાંથી પસાર થઈ રહી છે. તેમણે દોડીને સંતોને પોતાના ઘરે બોલાવ્યા. પરંતુ જ્યારે ઘરે પહોંચ્યા, ત્યારે પત્નીએ કહ્યું, “આપણે તો પોતાનાં માટે પણ ભોજન નથી, તો સંતોને શું ખવડાવશું?” ઘાટમજીએ વિચાર્યું, “ગુરુની આજ્ઞા છે, સંતોની સેવા કરવાની છે.”
ઘાટમજી બજારમાં પહોંચ્યા અને દુકાનદારો પાસે ઉધાર માંગવા લાગ્યા, પણ કોઈએ મદદ ન કરી. ત્યારે તેમની નજર પાસેના ખેતરો પર પડી, જ્યાં ગહૂંની કાપણી થઈ રહી હતી અને ખેડૂત સૂતા હતા. તેમણે તકોનો લાભ લીધો અને મોટી ચાદર લઈને ખેતરથી ગહૂં ભરીને લાવ્યા. સંતોને ભોજનની વ્યવસ્થા કરી દીધી, પરંતુ તેમના ભારે પગલાંઓના કારણે ખેતરમાં પગલાંના નિશાન રહી ગયા.
જ્યારે ઘાટમજી સંતોને ભોજન પીરસી રહ્યા હતા, તેમના મનમાં ચિંતા હતી કે બીજા દિવસે ખેડૂત આ પગલાંના નિશાનોથી ઓળખી લેશે કે ઘઉંકોણે ચોર્યા છે. પરંતુ જેમ જેમ સંત પ્રસાદ ગ્રહણ કરી રહ્યા હતા, અચાનક હવામાન બદલાયું. જોરદાર વાવાઝોડું આવ્યું અને વરસાદ શરૂ થયો, જેના કારણે તેમના પગલાંના બધાં નિશાનો મટી ગયા. આ ચમત્કાર જોઈને ઘાટમજીને વિશ્વાસ થઈ ગયો કે ઠાકોરજી તેમની રક્ષા કરી રહ્યા છે.
કાળા ઘોડાની ચોરી: ઘાટમ જીની છેલ્લી ચોરી
સમય વીતતો ગયો. એક વખત ગુરુ પૂર્ણિમાના અવસરે, ઘાટમજીએ વિચાર્યું, “ગુરુની સેવા માટે મને કંઈક મોટું કરવું જોઈએ. એક છેલ્લી વખત મોટી ચોરી કરીને જે ધન મળશે, તે ગુરુ દક્ષિણા તરીકે અર્પણ કરીશ.” તેમણે આમેરના રાજાના ઘોડાની ચોરી કરવાની યોજના બનાવી. રાજા પાસે એક દુર્લભ કાળો ઘોડો હતો, જેની કિંમત ખૂબ ઊંચી હતી. ઘાટમજી રાજમહેલ પહોંચ્યા. તેમણે સિપાહીનું વેશ ધારણ કર્યું અને રાજાના અસ્તબલમાં ઘુસ્યા, જ્યાં કીમતી ઘોડા બાંધેલા હતા.
રાત્રીના સમયે, પહેરેદારે અવાજ લગાવ્યો, “કોણ છે?” ગુરુની આજ્ઞા અનુસાર સદાય સત્ય બોલવાની વાત યાદ કરતાં ઘાટમજીએ જવાબ આપ્યો, “હું ચોર છું.” પહેરેદારને આ સાંભળી નવાઈ લાગી, કારણ કે તેને લાગ્યું કે કોઈ ચોર પોતાને ચોર કેમ કહેશે? તેને વિચાર આવ્યું કે કદાચ આ રાજાનો કોઈ ખાસ માણસ હશે, જે મજાકમાં એવું કહે છે. એટલે, તેણે તેમને આગળ જવા દીધા, શંકા કર્યા વિના. ઘાટમજીએ કાળો ઘોડો ચોર્યો અને લઈને નીકળી પડ્યા. તેમના સિપાહી જેવા વેશમાં હોવાના કારણે, બાકીના પહેરેદારોએ પણ તેમને રોક્યા નહીં. ઘાટમજીએ વિચાર્યું કે આ ઘોડો વેચીને ગુરુદેવની સેવા માટે કંઈક ધન એકત્ર કરીશ.
ઠાકુરજીનો ચમત્કારઃ ઘોડાનો રંગ બદલવો
રસ્તામાં સવારનો સમય થયો, અને ઠાકોરજીની મંગળા આરતી ચાલી રહી હતી. તેમને ગુરુદેવની આજ્ઞા યાદ આવી કે જ્યારે પણ કોઈ મઠ, મંદિર અથવા આશ્રમ દેખાય, તો તરત જ રોકાઈને પ્રણામ કરવા. ઘાટમજીએ ઘોડાને રોક્યો, તેને ઝાડ સાથે બાંધી દીધો અને મંદિર જઈને આરતી અને પરિક્રમા કરવા લાગ્યા.
આ દરમિયાન, પહેરેદારોને આ વિચાર આવ્યો કે જો તે વાસ્તવમાં રાજાનો માણસ હોત, તો સૌને તેની જાણકારી હોત. તેમને લાગ્યું કે ઘાટમજી સાચે જ ચોર હતા. રાજાના સિપાઈઓએ તેમનો પીછો કર્યો અને ત્યાં પહોંચ્યા, જ્યાં ઘાટમજીએ ઘોડો બાંધ્યો હતો. પણ જ્યારે સિપાઈઓ ત્યાં પહોંચ્યા, ત્યારે તેમણે જોયું કે ઘોડો ત્યાં જ હતો, પરંતુ તેનો રંગ સંપૂર્ણપણે બદલાઈ ગયો હતો.
એટલામાં જ ઘટમજી આરતીના દર્શન કરીને બહાર આવ્યા. સિપાઈઓએ તેમની પાસેથી પૂછ્યું, “શું આ એજ ઘોડો છે, જે તમે રાત્રે ચોર્યો હતો?” ગુરુની આજ્ઞા અનુસાર સત્ય બોલતા ઘાટમજીએ કહ્યું, “હા, હું એજ ચોર છું.” સિપાઈઓએ ફરી પૂછ્યું, “પણ ઘોડો તો કાળો હતો, આ સફેદ કેવી રીતે થઈ ગયો?” ઘાટમજી મલકાતાં બોલ્યા, “મને ખબર નથી. જ્યારે મેં તેને બાંધ્યો, ત્યારે તે કાળો હતો. પણ મને લાગે છે કે મેં તેને ઠાકોરજીને સમર્પિત કર્યો છે, અને કદાચ તેમને કાળો રંગ પસંદ નહોતો, તેથી તેમણે તેને સફેદ કરી દીધો.”
ગુરુ કૃપા: ઘાટમજી કેવી રીતે ચોરમાંથી સાચા ભક્તમાં પરિવર્તિત થયા
આ સાંભળીને સૈનિકો આશ્ચર્યચકિત થઈ ગયા અને ઘાટમજીને ઘોડા સાથે રાજાના દરબારમાં લઈ ગયા. રાજાએ ઘોડાને જોઈને કહ્યું, “આ તો મારો જ ઘોડો છે, પણ તેનો રંગ શ્વેત કેવી રીતે થઈ ગયો?” ઘાટમજીએ પછી આખી સત્ય વાત કહી. રાજાને આ વાત પર વિશ્વાસ ન થયો, પરંતુ જ્યારે તેમણે ઘોડાના ગાલ પાસે પહેલાથી રહેલા મસા પર ધ્યાન આપ્યું, ત્યારે તેઓ આચરજમાં પડી ગયા. રાજાએ કહ્યું, “તુ ચોર છે, પરંતુ તું સત્ય બોલે છે અને સંતની આજ્ઞાનું પાલન કરે છે, એટલે ઘોડાનો રંગ બદલાઈ ગયો.” રાજાએ આગળ કહ્યું, “જે ભગવાન પોતાના ભક્ત માટે આ બધું કરી શકે છે, તેમની કૃપા આપણે પર પણ જરૂર થશે. તેથી, તારા પર સન્માન કરવું મારું કર્તવ્ય છે.” પછી રાજાએ ઘાટમજીને ઘણું ધન ભેટ આપ્યું.
ઘાટમજી, તે ધન લઈને સીધા પોતાના ગુરુના આશ્રમ પહોંચ્યા. તેના મનમાં આદર વધુ વધ્યો —તેઓ વિચારી રહ્યા હતા કે ચોર હોવા છતાં, જ્યાં તેમને સજા મળવી જોઈએ, ત્યાં તેમને સન્માન અને પ્રતિષ્ઠા મળી. ગુરુના ચરણોમાં પહોંચી, તેમણે બધું અર્પણ કર્યું અને ઉત્સવમાં સામેલ થયા. ઘાટમજીએ પોતાના ગુરુને કહ્યું, “ગુરુજી, જ્યારે તમે મને પહેલી વખત ચોરી છોડવા કહ્યું હતું, ત્યારે હું સમજી શક્યો નહોતો. પરંતુ આજે હું પ્રતિજ્ઞા કરું છું કે હવે ક્યારેય ચોરી નહીં કરું. તમારી કૃપાથી મને આ જાણ થઈ છે કે હું ખોટા માર્ગ પર હતો.” આ સંકલ્પ સાથે, ઘાટમજીએ ચોરીનો રસ્તો હંમેશા માટે છોડી દીધો.
ઘાટમજીનું ઠાકોરજી સાથેનું સાક્ષાત્કાર
ખાતમજીનો ઠાકુરજી સાથેનો ઈન્ટરવ્યુ
સમય વીતતો ગયો , અને ઘાટમજી હવે સત્સંગ અને સંતોની સેવા માં જ પોતાના દિવસ પસાર કરવા લાગ્યા. પરંતુ તેમના મનમાં એક જિજ્ઞાસા હતી—તેઓ ઠાકોરજીના દર્શન કરવા માંગતા હતા. ઘણા દિવસો સુધી તેમણે ઠાકોરજીના દર્શન ન કર્યા, તો ધીમે-ધીમે તેમના મનમાં નારાજગી થવા લાગી. તેમણે ઠાકોરજીને નારાજ થઈને કહ્યું, “પહેલા હું સ્નાન કર્યા વિના જ જમતો હતો, હવે હું તમારા માટે સ્નાન કર્યા પછી અને તમને અર્પણ કર્યા પછી ખાઉં છું.પહેલાં ક્યારેય કાંઠી માલા કે તિલક ન લાગાવતા, પરંતુ હવે આ બધું પણ તમારા માટે કરું છું. પ્રભુ, હું તમારા માટે એટલું બધું કરું છું, અને તમે મારા માટે શું કરો છો? શું તમે મને દર્શન આપશો?”
આ સાંભળીને ઠાકુરજી તરત જ પ્રગટ થયા. જ્યારે ઘાટમજીએ ઠાકુરજીને જોયા ત્યારે તેમનું મન શાંત થઈ ગયું અને તેમને સમજાયું કે સાચી ભક્તિ અને ગુરુની આજ્ઞાનું પાલન એ સૌથી મોટી સંપત્તિ છે.
